नेपाल राष्ट्र बैङ्कले चालू आर्थिक वर्षको पहिलो महिनाको देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिले भने वैदेशिक लगानीको आशालाई निराशामा बदलेको तथ्याङ्क प्रस्तुत गरेको छ ।
सरकारले वैदेशिक लगानीलाई उच्च प्राथमिकतामा राखिरहेका बेला नेपाल आएको प्रतक्ष वैदेशिक लगानीको आकडाले भने निराशाजनक चित्र देखाएको छ । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले चालू आर्थिक वर्षको पहिलो महिनाको देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिले भने वैदेशिक लगानीको आशालाई निराशामा बदलेको तथ्याङ्क प्रस्तुत गरेको छ ।
राष्ट्र बैङ्कले साउन महिनामा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी आप्रवाह २९ करोड ५७ लाख रुपैयाँ मात्रै रहेको जनाएको छ । जबकि यस्तो लगानी गत वर्षको साउनको तुलनामा १६ गुणाले कम हो । गत वर्ष साउनमा ४ अर्ब ६१ करोड रुपैयाँ बराबरको वैदेशिक लगानी नेपाल भित्रिएको थियो । चालू वर्षमा आएको वैदेशिक लगानी पछिल्ला तीन वर्षयताकै कम हो र यो अत्यन्तै न्यून हो ।
यद्यपि लगानीको सम्पूर्ण परिवेश साउनमा आएको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा मात्रै केन्द्रित भएर आगामी दिनको आकलन गर्न सकिँदैन । तर, सुरुआती अग्रसरता भने राम्रो देखिएन र यसले सकारात्मक सन्देश सिर्जना गर्न सक्दैन । स्थायी सरकार बनेर नयाँ बजेट कार्यान्वयनमा अघि बढेको र ८ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धि हासिल गर्ने लक्ष्य लिएका बेला देखिएको वैदेशिक लगानीमा गिरावट सरकारका लागि चुनौतीको विषय हो । विगतमा अस्थिर सरकार हुँदा पनि राम्रो वैदेशिक लगानी आएको स्थितिमा स्थिर सरकार र नीतिगत स्पस्टता हुँदा पनि लगानीमा आएको यो गिरावट चिन्ताको विषय भने हो ।
आर्थिक वर्ष २०७३/७४ को साउनमा पनि १ अर्ब २३ करोड रुपैयाँबराबरको वैदेशिक लगानी नेपाल भित्रिएको तथ्याङ्क राष्ट्र बैङ्कसँग छ । यद्यपि त्यसअघिको वर्षको साउनमा भने ४ करोड रुपैयाँ मात्रै वैदेशिक लगानी भित्रिएको थियो । खासगरी अमेरिकी डलरको तुलनामा नेपाली मुद्राको अवमूल्यन भएका कारण प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा असर परेको हुन सक्ने आकलन गरिएको छ । राष्ट्र बैङ्कको अनुसन्धान विभागका कार्यकारी निर्देशक नरबहादर थापाले डलर बलियो हुँदा वैदेशिक लगानी प्रभावित हुने बताए । ‘असारको तुलनामा साउनमा डलर बलियो भएकाले लगानीकर्ता केही समय ‘पर्ख र हेर’को अवस्थामा बसेका हुनसक्छन्,’ उनले भने, ‘छिटोछिटो विनिमय दरमा परिवर्तन आउँदा अझ डलर बलियो हुने हो कि भनेर लगानीकर्ता पर्खेर बसेका हुनसक्छन् ।’
गत आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा १७ अर्ब ५१ करोडको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी भित्रिएको थियो । अधिकांश हिस्सा ऊर्जा, सिमेन्ट, होटललगायतका उद्योगहरुमा लगानी भएको थियो । त्यस अघिको वर्षमा भने १३ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ वैदेशिक लगानी भित्रिएको थियो ।
