बाँके । परिवारको आर्थिक अवस्था उकास्न र साहूको ऋण तिर्न भन्दै लालबहादुर सुनार १२ वर्षअघि विदेश लागे । ६ वर्ष कुवेतकोे गर्मीमा बिताउँदासमेत परिवारको आर्थिक अवस्था उस्तै रह्यो, साहुको ऋण पनि सकिएन । विदेशबाट कमाइ गरेर फर्किए पनि ऋण तिर्दा उनीसँग  पैसा बाँकी रहेन ।

खजुरा गाउँपालिका–३ गाउँका सुनारले ६ वर्षअघि आफ्नै गाउँमा च्याउ खेती शुरु गरे । स्वेदश र विदेशमा काम गरेको बराबर समय, उस्तै मिहिनेत । उनलाई स्वदेश मै आम्दानी र सन्तुष्टि मिल्यो । १६ हजार रुपैयाँबाट च्याउखेती शुरु गरेका सुनार अहिले व्यावसायिक च्याउ खेतीमा रमाएका छन । उनको लगानी अहिले एक करोड रुपैयाँभन्दा बढी पुगेको छ ।

उनले एक वर्षसम्म नेपालगन्जमा फलफूल र तरकारीको ठेला लगाए ।  पछि जिल्ला कृषि विकास कार्यालयको युवा लक्षित कार्यक्रम अन्तर्गत रु ६० हजारबाट तरकारी खेती शुरु गरेका सुनारले २०६९ सालमा टहरा बनाएर रु १६ हजारको लगानीमा च्याउ खेती शुरु गरे ।

शुरुमा १२० पोकाबाट च्याउखेती शुरु गरेका उनले उत्पादन राम्रो भएपछि च्याउ खेतीमै रमाएका छन । उनले दुई वर्षअघि एसियाली विकास बैंकबाट २९ लाख ६४ हजार आर्थिक सहयोग पाए ।  “लक्ष्मी बैंकबाट रु ३५ लाख ऋण लिएँ”, उनले भने, “यसले च्याउखेती विस्तारमा सहयोग पुगेको छ ।”

विदेशको दुःख सम्झेर आफ्नै देशमा केही गर्छु भनेर फर्किएका उनले बताए ।  “अर्काको बन्धनमा बसेर काम गर्नु र आफ्नो मनले काम गर्नु धेरै फरक रहेछ,” उनले भने । टहराबाट च्याउखेती शुरु गरेका सुनारले दुई वर्षअघि आधुनिक पक्की संरचना बनाए । अहिले च्याउ लगाउनका लागि आठ वटा ठूला कोठा निर्माण गरिएको छ । पराल राख्ने, पखाल्ने, पकाउने छुट्टाछुट्टै उपकरण र ठाउँ तयार गरिएको छ ।

उनले  छोराका नामबाट श्यामसुन्दर च्याउ उद्योग फर्म दर्ता गरेका छन । च्याउ फर्ममा पाँच जनाले नियमित रोजगारी पाएका छन्  भने चाउको उपयुक्त समयमा २० जनाभन्दा धेरैले काम पाउँछन् ।

आवश्यकताअनुसार दैनिक कामदार लगाउने गरिएको छ । फर्ममा कन्य च्याउको उत्पादन गरिँदै आएको भएपनि यस वर्षदेखि गोब्रे च्याउको पनि उत्पादन शुरु गर्ने सुनारले बताए ।  च्याउको सिजन शुरु भइसकेको छ । विगतका वर्षमा दैनिक तीनदेखि पाँच क्विन्टलसम्म च्याउ बेचेका सुनारले यसवर्ष बढाउने लक्ष्य लिएका छन ।

उत्पादित च्याउको बजारका लागि कुनै समस्या छैन । यहाँको च्याउले नेपालगन्ज, कोहलपुर, धनगढी र सुर्खेतसम्म बजार पाएको छ । तालीमबिना नै च्याउ खेती शुरु गरेका सुनार अचेल आफैँ तालीम दिन्नुछन। मिहिनेत गरे सफल भइन्छ भन्ने सोचाइ सुनारको छ । खेती गर्दै जाँदा अनुभव भयो ।

आत्मविश्वास बढ्यो, यसैमा लागिपरे  र कर्म गरे अवश्य फल पाइन्छ । उनले भने  “हिजो १०÷१५ हजारका लागि अरूसँग हात जोड्नुपथ्र्याे र आज दुई÷चार लाख दिने मान्छे छन् ।” व्यावसायिक च्याउ खेती गरिरहँदा सुनारलाई विभिन्न समस्या पनि नपरेका होइनन् ।

सुनारले समूह, जिल्ला, क्षेत्रीय हुँदै राष्ट्रियस्तरको राष्ट्रपति उत्कृष्ट कृषक पुरस्कार पनि पाएका छन । पुरस्कार र सम्मानले मैले पनि केही गरिरहेको छु भन्ने लाग्ने उनी बताउनुहुन्छ । रासस