पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रका व्यावसायिक साझेदार रहेका राणा व्यवसाय गरेर मुनाफा मात्र कमाउने होइन, त्यहीअनुसार राज्यलाई कर पनि तिर्नुपर्छ भनेर उनले आफ्ना सबै व्यवसायलाई पारदर्शी रुपमा अगाडि बढाएका थिए ।
नेपालको व्यवसायमा इथिकलाई आत्मसाथ गरेर चौतर्फी व्यवसाय फैलाएका प्रभाकरशमशेर राणा अब हामी माझ रहेनन् । एक वर्षदेखि नशासम्बन्धी रोगबाट पीडित राणाको अमेरिकामा उपचारका क्रममा निधन भएको छ ।
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रका व्यावसायिक साझेदार रहेका राणा व्यवसाय गरेर मुनाफा मात्र कमाउने होइन, त्यहीअनुसार राज्यलाई कर पनि तिर्नुपर्छ भनेर उनले आफ्ना सबै व्यवसायलाई पारदर्शी रुपमा अगाडि बढाएका थिए ।
राणाले लगानी गरेका र साझेदारमा रहेका सबै व्यवसायमा असल व्यावसायिक अभ्यास रहेको पाइन्छ । प्रभाकरशमशेर राणाका छोरा सिद्धार्थ राणा नेपालमा व्यक्तिगत सबैभन्दा बढी कर तिर्ने व्यक्तिमा पर्छन् । राणाकै साझेदारमा रहेको कम्पनी सूर्य नेपाल सबैभन्दा बढी कर तिर्ने कम्पनीमा पर्छ । त्यस्तै व्यापार तथा व्यवसायतर्फ धेरै आय कर तिर्ने कम्पनीका रुपमा राणाकै कम्पनी सिप्रदी ट्रेडिङ पनि सम्मानित हुँदै आएको छ । नेपालमा होटल, अटोमोबाइल, चिया बगान, जलविद्युत, ट्राभलदेखि विभिन्न ट्रेडिङ व्यवसायमार्फत अगाडि बढेको राणाको व्यावसायिक समूहले पछिल्लो पटक होटल क्षेत्रमा लगानीलाई बढाइरहेको थियो ।
नेपालको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको पाँचतारे होटल सोल्टीलाई राणाले सन् १९६७ मा स्थापना गरेका थिए । राणा सोल्टी होटलका संस्थापक अध्यक्षसमेत हुन् । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रलगायतसँग मिलेर खोलेको होटललाई पब्लिक कम्पनी बनाएर सर्वसाधरणलाई साझेदार बनाउन राणाले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए ।
सन् १९८२ मा सिप्रदी ट्रेडिङ प्रालि स्थापना गरेर नेपालमा टाटा मोटर्सका आधिकारिक बिक्रेताक रुपमा रहेका राणाले नेपालको अटोमोबाइल क्षेत्रमा पनि योगदान गरेका छन् ।
सन् १९८६ मा भारत, नेपाल र यूकेको संयुक्त साझेदार रहेको सूर्य नेपाल प्रालिमा राणाले लगानी गरेका छन् । सूर्य नेपालले नेपालमा विभिन्न ब्रान्डमा चुरोट उत्पादन गर्दै आएको छ । सन् १९९६ मा भोटेकोसी पावर कम्पनीमार्फत ४५ मेगावाटको भोटेकोसी जलविद्युत् परियोजनामा पनि लगानी रहेको छ ।
राणाको हिमालयन चिया बगान, अमरावती ट्राभल, एस आर होल्डिङ, तारा म्यानेजमेन्टलगायत दर्जनौं व्यवसाय छन् । पछिल्लो पटक राणाले व्यवसायी रविभक्त श्रेष्ठसँग मिलेर नेपालगन्जमा सोल्टी वेस्टेन्ड होटल सञ्चालनमा ल्याएका थिए । यही समूहले पोखरामा पनि होटल सञ्चालनको तयारी गरेको छ ।
अमेरिकाको न्यूयोर्कस्थित एक रिहाब सेन्टरमा उपचार गराइरहेका ८४ वर्षीय राणाको बिहीबार बेलुका निधन भएको हो । राणाको निधन हुने समयमा छोरा सिद्धार्थ राणा, बुहारी निलिमा र छोरी माया साथमै रहेको पारिवारिक स्रोतले जनाएको छ ।
नेपालमा व्यवसायमा असल नियत राख्ने राणाको निधनले ठूलो क्षति पुगेको राणाका व्यावसायिक साझेदार रविभक्त श्रेष्ठले बताए । ‘उहाँको सबै व्यवसाय असल अभ्यासमा सञ्चालन छन्, धेरै व्यवसायीले उहाँबाट सिक्नु आवश्यक छ,’ उनले भने ।
राणा समूहअन्तर्गतका सबै व्यवसाय म्यानेजमेन्ट सिस्टमबाट सञ्चालनमा छन् । कुनै पनि व्यवसायमा पारिवारिक हस्तक्षेप नभएको सिप्रदी ट्रेडिङका उच्च अधिकारी बताउँछन् । कर्मचारीलाई विश्वास गरेकै कारण व्यवसायको साम्राज्य फैलिएको उनले बताए ।
