बाग्लुङ । आफ्नै रहनसहन, जीवन शैली र संस्कृति बोकेको बाग्लुङ नगरपालिकि–१० स्थित भकुण्डेबाट सफा मौसम भएको बेला धौलागिरि, माछापुच्छ्रे र अन्नपूर्ण हिम शृङखलामा पर्ने झण्डै २५ वटा हिमाल नाङ्गो आँखाले देख्न सकिन्छ । नेपालका बाइसे चौबीसे राजाका पालामै राजारजौटा आएर केही दिन बिताउने यो रमणीयस्थल प्रचारप्रसारको अभावमा चर्चा आएको भने छैन ।

अत्यन्त उच्च ठाउँमा रहेर पनि ठाउँ ठाउँमा रहेका समथर ठूला चौरलाई तत्कालीन समयमै राजारजौटाले मनोरञ्जन स्थलका रुपमा उपयोग गर्ने गरेको स्थानीय समाजसेवी एवं पूर्व सांसद नरबहादुर थापाले बताए । यो ठाउँको नाम भकुण्डे किन रहन गयो भन्ने सम्बन्धमा विभिन्न तर्क पाइन्छ । राजारजौटाले यहाँका फराकिला चौरमा त्यही बेलादेखि नै भकुण्डो खेल्ने गरेकै कारण यस ठाउँको नाम भकुण्डे राखिएको हुन सक्ने एउटा तर्क छ । अर्को मगर जातिले पूजा गर्ने देवी (भकुण्डे देवी)का नामबाट भकुण्डे राखिएको हो कि भन्ने तर्क पनि छ ।

भकुण्डेको पर्यटकीय सम्भाव्यतालाई उजागर गर्न स्थानीयवासीको जागरुकतासँगै पर्यटक लक्षित घरबास कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको अतिथि सत्कार होम स्टेका अध्यक्ष खिमबहादुर थापाले बताए । उहाँका अनुसार पर्यटकलाई आकर्षण गर्न २०६८ सालदेखि भकुण्डेमा घरबास कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको हो । भकुण्डेलाई लक्ष्य गरी २०६८ सालमै महोत्सव समेत सञ्चालन गरिएको थियाे । हाल १० वटा घरमा घरबास चलाइएको छ । यहाँ आएका पर्यटकले गाउँले जनजीवन, सत्कार, खानपान, घुमफिर र संस्कृतिकाे आनन्द एकसाथ पाउने गरेको उनले बताए ।

पर्यटकलाई पारिवारिक वातावरणमा बसोबासको व्यवस्था र स्थानीय परिकारको स्वाद पस्कने गरिएको छ । स्थानीय रुपमा उत्पादित परिकिरका साथै अन्यत्र पाउन नसकिने जरिङ्गाेको साग, बोकेको अचार, भाङ्गको अचारको स्वादमा पर्यटक रमाउने गरेका छन् । त्यस्तै, यामअनुसार गाउँमै उत्पादित मूला, कोदो, गुन्द्रुक, आलु, खुर्पानी, भुइँ स्याउ, किबी, सिताके च्याउको पनि यहाँ स्वाद चाख्न पाइन्छ । होमस्टेमा खाना, खाजासहित एक रात बिताउँदा प्रतिव्यक्ति ६५० रुपैयाँ लिने गरएिको होमस्टे सञ्चालक विमला थापाले जानकारी दिइन् । यस बाहेकका अन्य परिकारका लागि भने छुट्टै मूल्य तोकिएको छ । होमस्टेमा आउने पर्यटकलाई मौलिक कला, संस्कृति झल्कने झाँकी, गीत र नृत्य पनि देखाउने गरन्छि ।

पर्यटकको आगमन बढ्दै गएपछि पछिल्ला समयमा पर्यटक लक्षित पूर्वाधार निर्माणलाई अघि बढाइएको छ । होमस्टे सञ्चालन, भ्यू टावर र सङ्ग्रहालयको स्थापनासँगै यहाँस्थित बराह तालको संरक्षण समेत गरिएको छ । बाइसे चौबीसे राजाको पालमा भुरे राजाको दरबारको रुपमा ख्याति कमाएको मूलाबारी (पाग्जाकोट) मा चारतले भ्यू टावर निर्माण गरिएको साबिक भकुण्डे गाउँ विकास समितिका पूर्व अध्यक्ष तीलबहादुर थापामगरले जानकारी दिए ।

नेपाल सरकार तथा अन्य वभिन्नि गैरसरकारी संस्थाको करीब ५० लाख रुपैयाँको लागतमा उक्त भ्यू टावर निर्मनण गरिएको हो । उनका अनुसार साविकको भकुण्डे गाविस वडा नं ७ स्थित बराह ताल यस क्षेत्रको अर्को पर्यटकीय आकर्षण हो । दुई हजार ८२६ वर्ग मिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको बराहताल समुद्री सतहदेखि एक हजार ३०० मिटरको उचाइमा अवस्थित छ । स्थानीय संस्कृतिकाे संरक्षण एवं ऐतिहासिकताको जगेर्ना गर्न स्थानीयवासीको सकृयतामा भकुण्डेको लामडाँडामा सङ्ग्रहालय राखिएको छ ।

विशेषतः जनजातिले प्राचीन कालदेखि प्रयोग गर्दैआएको सबै किसिमका सामग्रीको सङ्कलन तथा संरक्षण गर्ने उद्देश्यले सङ्ग्रहालयको निर्माण गरिएको हो । भकुण्डेको शिर कुथुकर्मको लेक समुद्री सतहबाट दुई हजार ३५० मिटर उँचाइमा छ । प्राचीन कालमा दिउँसो बेंसीतिर काम गरे पनि औलो, हैजा जस्ता प्रकोपबाट जोगिन बास बस्न उक्त लेकमा जाने गरेको विश्वास गरिन्छ । हाल घना जङ्गलले ढाकिएको यस लेकबाट धेरै ठाउँको दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ भने कालिज, मृग, खरायो यस ठाउँमा प्रत्यक्ष देख्न पाइन्छ ।

फागुन–चैतको समयमा ढकमक्क फुल्ने लालीगुराँस र सेतोगुराँस यस क्षेत्रको अर्को विशिष्टता हो । चराचुरुङ्गीका साथै विभिन्न जडीबुटीको अध्ययन अनुसन्धानका लागि यो लेक अत्यन्त उपयोगी बन्ने विश्वास गरिएको छ । बागलुङ बजारबाट मालढुङ्गा, गलुवा, काउरे, द्वार देउराली हुँदै भकुण्डे पुग्न करीब १० किमि कच्ची सडक पार गर्नु पर्छ । बाग्लुङको देउराली चोकबाट गौंडाकोट, सालबोट, सिमलपाटा, दह, निफन्नी देउराली हुँदै करीब १२ किमि यात्रा गरेपछि भकुण्डे पुग्ने अर्को बाटो पनि छ ।

यहाँका कच्ची बाटालाई चाँडै कालोपत्र गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको स्थानीयवासी बताउँछन् । धार्मिक पर्यटनको पनि उत्तिकै सम्भावना बोकेको भकुण्डे आसपासका भैरवस्थान, शिव मन्दिर (दह), बराह ताल, बराह मन्दिर, हीराताल, सुन झँक्री, विश्वकर्मा जस्ता मन्दिरसमेत छन् । भकुण्डे र आसपासको क्षेत्रको प्रवर्द्धनलाई लक्ष्य गरी नीलगिरि युवा क्लबले प्रत्येक वर्ष दशैंको समयमा फुटबल प्रतियाेगिता गर्दैआएको छ भने हिमश्री युवा क्लबले प्रत्येक वर्षको तीजमा भलिबल प्रतियाेगिता गर्ने गरेको छ ।

त्यस्तै, मगर समाज देउरालीले दशैंमा सांस्कृतिक कार्यक्रम गर्ने गरेको छ । प्रकृतस, संस्कृति र ऐतिहासिकताले भरिपूर्ण भकुण्डेको प्रवर्द्धनका लागि राज्यले पनि चासो दिनुपर्ने स्थानीय युवा एवं सञ्चारकर्मी गणेश पौडेलले बताए । – वासुदेव पौडेल/रासस